Thesaurusbeheer

Wijzig term

Voor PIM-thesaurus, zie paragraaf PIM-thesaurus.

De term wordt getoond en kan gewijzigd worden. De inhoud van het veld 'nadere aanduiding' dient om auteurs met dezelfde naam uit elkaar te kunnen houden.

N.B. Dit in tegenstelling tot de trefwoorden zoals 'Groningen (stad)' en 'Groningen (provincie)', daar staat het onderscheidende gedeelte tussen haakjes in de term zelf.

Let wel: Termen met een 'P' of 'C'-PPN zullen bij het laden van nieuwe titels steeds ververst worden met de landelijke inhoud. Gebruik dergelijke regels dus niet om er iets heel anders van te maken.

Veld Sorteerpositie is bij auteurs niet aan de orde, bij Titels en Serietitels uiteraard wel.

Veld Culturele waarde wordt gebruikt in de BCBmodule. Een ingegeven waarde wordt alleen bij een hoofdterm opgeslagen, niet als u het bij een synoniem ingeeft.

Onthoud term

Door op deze menukeus te klikken wordt de actieve term BOVEN de browse in een extra gebiedje geplaatst.

U kunt nieuwe zoekacties uitvoeren terwijl deze term daar blijft staan voor latere acties.

U kunt de term weer weghalen met het bijbehorende knopje 'Clear'. Let wel, in deze buffer kan altijd maar 1 term staan.

Zodra er een term 'onthouden' is komt er onderaan het r-muismenu een nieuwe menukeus bij: Voeg samen met <onthouden term>

Toon/wijzig relaties

Door hierop te klikken worden de relaties van de actieve term – in dit geval uit de trefwoordenthesaurus – in het RECHTER-gedeelte van het scherm gezet.

Deze actie is ook uitvoerbaar door met de muis te klikken op het plaatje in kolom Relaties. In het getoonde voorbeeld zijn er Bredere en Nauwere termen. De gerelateerde termen worden alfabetisch getoond, niet per type relatie.

Met knop 'Clear' rechtsonder is dit schermgedeelte weer leeg te maken. Op het Relatie-scherm worden alleen de catalogustellers getoond, niet de tellers onder-in-de-bak.

Door op een term in de rechterkant van het scherm te klikken kunt u de relaties verder volgen:

Met de rechtermuisknop op een gerelateerde term in het relatie-scherm heeft u de volgende mogelijkheden:

Zoek term: in de linkerkant van het scherm wordt die term opgehaald en geactiveerd

Ontkoppel deze term: de relatie tussen de term en de 'hoofdterm' wordt verbroken

Wijzig term: (spreekt voor zich)

Verwijder term uit thesaurus: vooral handig bij synoniemen met tikfouten, bij termen waar titels aan hangen kunt u deze menukeus beter niet in dit relatievenster uitvoeren.

Let op: automatisch gegenereerde synoniemen met tikfouten blijven terugkomen zolang de term zelf – die blijkbaar de tikfout bevat – blijft bestaan. De term zelf moet dan aangepast – dan werkt Wise de synoniemen wel bij.

Nieuw synoniem van <de actieve term>

Deze menukeus biedt u een venster om een synoniem op te geven:

Maak voorlopige term definitief

Klikken opent een venster met Ja/Nee keuze. U kunt uiteraard ook besluiten om de term samen te voegen met een betere of de term aan te passen.

Na alleen maar een aanpassing blijft de term 'voorlopig'. De status dient u actief aan te passen.

Verwijder deze term

bij Thesaurusbevoegdheid Systeem-Toevoegen (S7) zijn alleen termen met teller 0-0 te verwijderen. Om termen met hogere tellers te kunnen verwijderen is bevoegdheid Systeem-Verwijderen (S15) nodig)

Wise controleert of er nog titels dan wel relaties aan de term hangen. Is dat het geval dan wordt de vraag gesteld: 'Is in gebruik, toch verwijderen?' Zoja, dan wordt de term daadwerkelijk verwijderd incl. de relaties.

De thesaurustellers worden na verwijderen pas door de updateserver bijgewerkt, dus een paar minuten later. Zolang de tellers nog groter zijn dan 0 blijven de termen zichtbaar.

Indien auteurs-, reeks- of siso-ingangen uit de thesaurus verwijderd worden worden bovendien de titels aan de updateserver aangeboden: de titel-sorteervelden zullen waar nodig worden bijgewerkt.

Voor enkele gevallen die niet via de thesaurus verwijderd kunnen worden, zie paragraaf Titel-thesaurus en Trefwoordenthesaurus GT.

Beschrijving

Deze menukeuze opent een tekstveld waar verdere gegevens ingetikt kunnen worden.

Naar titels

Deze menukeuze voert dezelfde actie uit als klikken op 'catalogus-hits': de catalogus wordt geopend op de plek van deze term.

Als er al een catalogusvenster open is wordt een tweede venster geopend. Staan er al twee vensters open dan worden de titels altijd in het tweede venster getoond.

Wilt u de aanhangende titels uit de 'onderkant' zien, klik dan op de 'onderkant-teller'; het getal in de kolom 'ond'. U valt dan in het cataloguszoekmenu en moet nog <ENTER> geven.

Voeg samen met <de onthouden term>

Menukeus komt tevoorschijn als bovenaan het scherm een 'onthouden' term staat.

De laatst gekozen term kan nu samengevoegd met de 'onthouden term' (de juiste term). Na het samenvoegen wordt aan de onderkant van het scherm een extra regel toegevoegd waardoor de schermregels opschuiven.

Wilt u meerdere samenvoeg-acties uitvoeren voor gevallen die alle op uw scherm zichtbaar zijn, werk dan van onder naar boven: dan heeft u minder last van de opschuivende schermregels.

De thesaurustellers worden door de updateserver bijgewerkt. Het resultaat daarvan kan dus een aantal minuten op zich laten wachten.

Koppel aan <term op relatiescherm>

Menukeus komt tevoorschijn als op het relatiescherm een term staat, in dit geval Brandt Corstius, H.

U krijgt de keus uit de nauwere term, gerelateerde term (is 'zie ook') of synoniem:

Let op: als er zowel bovenaan het thesaurusscherm als op het relatiescherm een term actief is, zijn beide laatste menukeuzes beschikbaar en dient u extra alert te zijn:

In dit geval kunt u beter een van beide gebiedjes sluiten met de bijbehorende Clear-knop.

Auteursthesaurus

Voorlopig worden auteurs met een PPN, een CDR-PPN of zonder PPN tijdens het laden van titels als verschillende auteurs behandeld, naast elkaar gezet.

Bij de start van 6.3.0 is een samenvoeg-actie uitgevoerd: auteurs-ingangen zijn samengevoegd als er meerdere ingangen met gelijke omschrijving waren en de toevoeging of gelijk was, of de ondergeschikte ingang geen toevoeging had (eigen ingang ondergeschikt aan CDR-ingang, CDR-ingang ondergeschikt aan PPN-ingang).

Bij een auteursnaam met een komma wordt automatisch een synoniem onderhouden: geïnverteerd rond de punt ('Jan Jansen' bij 'Jansen, Jan').

Automatisch aangemaakte synoniemen worden door de updateserver onderhouden en zijn op het muteer-venster te herkennen:

Incidenteel levert dit 'foute' ingangen op (Stills, Nash & Young Crosby).

Een 'automatische' ingang aanpassen heeft geen zin: de updateserver zal ontdekken dat de bedoelde vorm ontbreekt, die aanmaken en de gewijzigde als foutief verwijderen.

PIM-thesaurus

Let op: de combinatie trefwoord + rubriek is een eenheid. Een nieuwe eenheid dient altijd uit beide onderdelen te bestaan.

In de thesaurus kunt u nieuwe combi's aanmaken als een trefwoord nog niet bestaat. Hier kunt u geen nieuwe combi's aanmaken met een bestaand pim-trefwoord en een andere rubriek. Dat kan alleen in een titelbeschrijving.

De spelling aanpassen kan, maar let altijd goed op dat u niet onbedoeld de combi aanpast in plaats van alleen het trefwoord-gedeelte.

De omschrijving van een rubriek kunt u niet aanpassen.

Als u twee PIM-ingangen samenvoegt dient u er extra op te letten dat u de gewenste combinatie oppakt en niet per ongeluk een combinatie van 'gewenst trefwoord maar andere rubriek'.

SISO-thesaurus + SISO-bladmuziekthesaurus

NB geen Qualifier mogelijk, dus rubriek 'nadere aanduiding', niet gebruiken!

De siso-thesaurus bevat alle siso's die in uw titels voorkomen, niet “alle siso's” (in de manager dient tabel TABSNM wel alle siso's te bevatten).

Het tekstuele deel van een siso-nummer dient op POSITIE 9 te beginnen (sisonummer is zelf maximaal 7 posities, dan een spatie, dan tekst).

Wise onderhoudt een synoniem voor ingangen met een land-/taalaanduiding op positie 9 indien langer dan 2 posities. Voor de genre-aanduidingen bij siso 788/789 (die uit twee posities bestaan en geen hoofdletter hebben) wordt geen synoniem gemaakt.

Automatisch aangemaakte synoniemen worden door de updateserver onderhouden en zijn op het muteer-venster te herkennen:

Een 'automatische' ingang aanpassen heeft geen zin: de updateserver zal ontdekken dat de bedoelde vorm ontbreekt, die aanmaken en de gewijzigde als foutief verwijderen.

U kunt handmatig extra synoniemen maken, bijv. Birma- Burma- Siam- varianten bij Myanmar. Handgemaakte synoniemen worden niet door Wise onderhouden.

Reeks/serie

NB geen Qualifier mogelijk, dus rubriek 'nadere aanduiding', niet gebruiken!

In deze thesaurus wordt aan een PPN geen betekenis gehecht, er wordt wel verwacht dat de vorm en sorteerpositie van een dergelijke ingang betrouwbaarder is dan van die van een ingang zonder PPN.

Bij de start van 6.3.0 is een samenvoeg-actie uitgevoerd: Reekstitels zijn samengevoegd als er meerdere ingangen met gelijke omschrijving waren of als er een kortere omschrijving was die uitsluitend verschilde in 'geen lidwoord' ('Aardkinderen' is samengevoegd met 'De aardkinderen')

Bij serietitels beginnend met een lidwoord (sorteerpositie>1)wordt door Wise een synoniem onderhouden met sorteerpositie=1.

Een 'automatische' ingang aanpassen heeft geen zin: de updateserver zal ontdekken dat de bedoelde vorm ontbreekt, die aanmaken en de gewijzigde als foutief verwijderen.

Titel-thesaurus

NB geen Qualifier mogelijk, dus rubriek 'nadere aanduiding' niet gebruiken!

Verwijderen

Bij het verwijderen van titelingangen worden de titelingangen die samenhangen met het 'titelblok' beveiligd:

De zoekingangen '1e zoektitel', 'ondertitel' en 'deeltitel' (sub 01~02~04) die op grond van het titelblok gegenereerd worden zullen NIET verwijderd worden. Er komt in dat geval bij het verwijderen een extra melding. In onderstaand voorbeeld zal 1 van de 4 ingangen bewaard blijven. Indien dergelijke titelingangen fout zijn moet het titelblok in de betreffende titelbeschrijving aangepast, niet de thesaurus term.

(PM of men wel of geen 'ondertitel' in rubriek 02 als zoekingang heeft is bij installatie via een optie geregeld)

Bij titels beginnend met een lidwoord (sorteerpositie>1) wordt door Wise een synoniem onderhouden met sorteerpositie=1. Hierdoor speelt het lidwoord tijdens het zoeken nauwelijks meer een rol.

Een 'automatische' ingang aanpassen heeft geen zin: de updateserver zal ontdekken dat de bedoelde vorm ontbreekt, die aanmaken en de gewijzigde als foutief verwijderen.

Trefwoordenthesaurus GT

NB geen Qualifier mogelijk, dus rubriek 'nadere aanduiding' niet gebruiken! Toelichtende teksten maken deel uit van het trefwoord, bijv. Groningen (stad) vs Groningen (provincie)

De trefwoordenthesaurus GT bevat uitsluitend termen en de relaties ertussen, niet de samenstellingen. (Deze gelede trefwoorden worden uitsluitend in de catalogus aangeboden als zoekingang maar niet in thesaurusbeheer).

Termen kunnen gewijzigd of samengevoegd worden. De aanpassingen werken door in de titelbeschrijvingen, ook in de geledingen.

Verwijderen van een term die in de NBD Biblion-thesaurus thuis hoort kan grote consequenties hebben voor de relaties tussen andere trefwoorden: een keten van relaties kan nu opeens onderbroken worden. Verwijder dus geen voorkeurstermen met relaties of met een PPN.

Verwijderen kan alleen als de term uitsluitend als ongeleed trefwoord in gebruik is. Een term kan niet verwijderd worden als de term in een geleed trefwoord voorkomt.

De Client 'weet niet' wat in welke thesaurus precies toegestaan is en geeft als melding:

(het getal in de melding is de Wise-variant van een eventueel PPN).

Drukt u op op Nee, wordt de term niet verwijderd en blijven de titelbeschrijvingen ongewijzigd.

Ook als u op Ja drukt wordt de term niet verwijderd, u krijgt alleen een extra melding, in dit geval van de server die het opnieuw gecontroleerd heeft:

Muziekindelingen NBD Biblion en CDR

Deze ingangen hebben de omschrijving uit de bijbehorende tabel als synoniem.

De synoniemen zijn eenmalig aangebracht bij het in gebruik nemen van 6.4.1. Latere aanpassingen in tabel-omschrijvingen worden door Wise niet gedetecteerd. Indien de aanpassing van belang is kunt u deze het best met de hand ook in de thesaurus aanbrengen.